Unia chce zmusić operatorów do obniżenia stawek hurtowych i detalicznych roamingu

Stanowisko UKE dotyczące projektu rozporządzenia w sprawie roamingu międzynarodowego w sieciach telefonii komórkowej.

Urząd Komunikacji Elektronicznej z zadowoleniem przyjął inicjatywę Komisji Europejskiej dot. wprowadzenia regulacji w zakresie roamingu międzynarodowego na obszarze Wspólnoty. Wejście w życie takiej regulacji może spowodować znaczne obniżenie cen na poziomie hurtowym i detalicznym. Uzasadnione jest także wprowadzenie tej regulacji w formie rozporządzenia, czyli instrumentu prawa wspólnotowego wiążącego w całości adresatów i bezpośrednio stosowanego w państwach członkowskich.

KE w swoim projekcie rozporządzenia wprowadza maksymalne wysokości opłat za świadczenie usług roamingu tylko dla połączeń głosowych na poziomie detalicznym i hurtowym. Maksymalna wysokość opłaty hurtowej dla połączeń w roamingu międzynarodowym uzależniona jest od rodzaju połączenia. Podstawą wyliczenia maksymalnej opłaty hurtowej jest stawka za zakończenie połączenia (tzw. mobile termination rate – MTR). Maksymalna opłata za połączenia do kraju trzeciego (do kraju pochodzenia i innych krajów UE) ma być wyznaczona na poziomie trzykrotności stawki za zakończenie połączenia. Natomiast maksymalna opłata za połączenia wewnątrz odwiedzanego kraju ma być ustalona na poziomie dwukrotnej stawki za zakończenie połączenia.

Projekt KE proponuje także wprowadzenie odpowiednich regulacji na rynku detalicznym, jednak dopiero po 6 miesiącach od wejścia w życie rozporządzenia. Maksymalna wysokość opłaty detalicznej została określona w projekcie jako 130% odpowiedniej maksymalnej opłaty hurtowej za połączenie w roamingu, nie wliczając w to VAT-u.

Projekt rozporządzenia proponuje także wprowadzenie zapisów dotyczących przejrzystości informacji o wysokości detalicznych opłat roamingowych. Zobowiązuje operatorów do nieodpłatnego udzielenia informacji o wysokości opłat na żądanie klienta oraz do udzielania okresowych informacji o aktualnej wysokości obowiązujących opłat. Ponadto operator będzie powiadamiać swoich klientów każdorazowo w przypadku istotniej zmiany tych opłat.

Komisja Europejska zaproponowała wprowadzenie regulacji w zakresie tylko połączeń głosowych. Nie włączyła natomiast do zakresu rozporządzenia transmisji danych oraz wiadomości tekstowych (sms-ów). Zdaniem UKE projekt rozporządzenia przypisujący sobie za cel harmonizację regulacji w zakresie roamingu na poziomie Wspólnoty powinien obejmować także tak istotny segment rynku jak transmisja danych w tym przesyłanie krótkich wiadomości tekstowych (sms-ów). Zaproponowana regulacja roamingu ma także dotyczyć rynku detalicznego, na którym zarówno sms-y, jak inne usługi transmisji danych sprzedawane są łącznie z usługami głosowymi, co oznacza, że podlegają takim samym warunkom konkurencyjnym oraz ograniczeniom cenowym. Konsumenci korzystają obecnie zarówno z połączeń głosowych jak również z transmisji danych, w tym wiadomości tekstowych. Brak regulacji obejmujących wszystkie segmenty rynku roamingowego może wpłynąć na utrzymanie ich wysokiego poziomu cenowego. Naszym zdaniem konieczne jest włączenie do projektu rozporządzenia regulacji związanych z transmisją danych oraz wiadomościami tekstowymi oraz odpowiednie zmodyfikowanie art. 1 w zakresie przedmiotu i zakresu projektu rozporządzenia oraz art. 2 w zakresie definicji „roaming międzynarodowy” i „połączenia realizowane w roamingu regulowanym”. W przypadku wprowadzenia do zakresu projektu rozporządzenia transmisji danych konieczne będzie także określenie definicji transmisji danych oraz średniej stawki za transmisję danych w tym wiadomości tekstowych, wprowadzenie obowiązku Komisji do publikowania średniej stawki za transmisję danych oraz poszerzenie wszystkich zapisów projektu rozporządzenia dotyczących wykonywania i odbierania połączeń o transmisję danych.

Projekt rozporządzenia proponuje wprowadzenie regulacji zarówno na szczeblu hurtowym jak i detalicznym. UKE jest zdania, że najpierw należy rozpocząć regulacje rynku na szczeblu hurtowym i dopiero w przypadku gdy te regulacje nie wpłyną na obniżkę opłat na rynku detalicznym, należy rozpocząć regulacje rynku detalicznego. UKE opowiada się za wprowadzeniem zasady tzw. „sunrise clause”, która oznacza, że regulacja na szczeblu detalicznym zostanie wprowadzona po upływie 6 miesięcy, jeżeli okaże się że wprowadzone regulacje na rynku hurtowym nie wpłynęły na obniżkę cen na rynku detalicznym. UKE proponuje odpowiednią modyfikację art. 4 dotyczącego wejścia w życie regulacji na rynku detalicznym, w tym uszczegółowienie warunku wprowadzenia tych regulacji. Konieczne jest określenie kryteriów, na podstawie których zostanie dokonana ocena wpływu regulacji hurtowych na obniżkę cen na rynku detalicznym.

Artykuł 5 projektu rozporządzenia wprowadza vacatio legis w zakresie wykonywania połączeń realizowanych w roamingu. W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia nie wyjaśniono przyczyn wprowadzenia tego zapisu i nie uzasadniono zastosowania w tym artykule aż 6 miesięcznego okresu vacatio legis. Zasadniczo popieramy zastosowanie zasady tzw. „sunrise clause”, polegającej na zastosowaniu regulacji detalicznej wyłącznie w przypadku, gdy w wyniku oceny po upływie 6 miesięcy okaże się, iż operatorzy nie wprowadzili obniżek cen w rozsądnym przedziale. Jeśli jednak ta propozycja nie zostanie uwzględniona, proponujemy wykreślenie zapisów art. 4 dotyczących 6 miesięcznego vacatio legis.

Sposób regulowania opłat detalicznych za połączenia odbierane w roamingu zaproponowany w projekcie rozporządzenia jest właściwy. UKE jednak uważa, że ustalony pułap cen detalicznych powinien być maksymalnie niski. Pułap zaproponowany przez Komisję w wysokości 130 % opłat hurtowych dla połączeń wykonywanych w roamingu wydaje się być dość wysoki. Wysokość pułapu powinna być odpowiednio uzasadniona z podaniem podstaw jego wyliczenia.

Artykuł 3 projektu rozporządzenia wprowadza dwa zróżnicowane pułapy opłat hurtowych dla połączeń roamingowych z numerami w kraju odwiedzanym (zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej średnia stawka za zakańczanie połączeń pomnożona przez dwa) i dla połączeń roamingowych z numerami sieci w innych państwach członkowskich niż kraj odwiedzany (zgodnie z propozycją KE średnia stawka za zakańczanie połączeń pomnożona przez trzy). Wydaje się, że prostszym i bardziej przejrzystym rozwiązaniem byłoby przyjęcie wspólnego pułapu dla obu rodzajów połączeń. Proponujemy zastosowanie jednego mnożnika dla obu typów rozmów w wysokości 2.

Ponadto jak wcześniej wspominaliśmy średnia stawka za zakańczanie połączeń będzie podstawą do obliczania pułapu cenowego. Komisja w załączniku II do projektu rozporządzenia zaproponowała obliczanie tej stawki w oparciu o średnią opłatę minutową (obejmującą opłaty za zainicjowanie połączenia), skalkulowaną dla trzyminutowego połączenia w godzinach szczytu. Obliczanie średniej stawki za połączenia w sieci komórkowej w taki sposób spowoduje zbyt małą obniżkę cen. UKE proponuje zastosowanie stawek uśrednionych przy obliczaniu stawek za zakańczanie połączenia. Wzięcie pod uwagę stawek dla połączeń poza szczytem zmniejszyłoby wartość wyznaczonej średniej i zmniejszyło wysokość opłat, których dotyczy projekt rozporządzenia. W konsekwencji przyjęcie wartości maksymalnych (tj. stawek dla połączeń w godzinach szczytu) stanowi nieuzasadnione zwiększenie opłat detalicznych dla abonentów korzystających z roamingu na terenie Wspólnoty. W Polsce różnica między stawkami w szczycie i poza (T1 i T3) wynosi 70 - 80 % w przypadku połączeń F2M (z TP S.A) oraz 100% w przypadku połączeń M2M.

Zastosowanie stawek uśrednionych nie będzie sprawiało trudności, gdyż takie dane są gromadzone przez krajowe organy regulacyjne. Gdyby jednak pojawiły się problemy z pozyskiwaniem danych do wyliczenia tej średniej stawki, łatwo będzie wyegzekwować pozyskanie takich danych na podstawie art. 8 pkt 2. Artykuł 8 pkt 2 nakłada bowiem na operatorów obowiązek udostępniania krajowym organom regulacyjnym właściwych danych. Po wprowadzeniu w życie rozporządzenia nie będzie problemów z udostępnianiem danych na potrzeby stosowania przepisów tego rozporządzenia.

Projekt rozporządzenia w artykule 7 ust. 5 rozporządzenia nakłada na operatorów obowiązek „powiadamiania klientów każdorazowo w przypadku istotnej zmiany opłat roamingowych”. UKE sądzi, że obowiązek powiadamiania klientów powinien istnieć w przypadku każdorazowej zmiany opłat roamingowych wprowadzonych przez operatora. Kierując się dobrem konsumenta, uważamy że każda zmiana dotycząca opłat za połączenia roamingowe, niezależnie od wysokości zmiany opłat, ma charakter istotny.

W art. 10 oraz w pkt 1 (b) załącznika II projektu rozporządzenia w metodyce obliczania „stawki operatora o znaczącej pozycji rynkowej” wprowadza się wyrażenie "ustalonej zgodnie z metodyką zatwierdzoną przez krajowy organ regulacyjny". UKE uważa ten zapis za nieprecyzyjny. Zapis ten powinien zostać zmieniony na "ustalonej zgodnie z metodą akceptowaną przez krajowy organ regulacyjny". Zmiana tego zapisu umożliwi zastosowanie przy wyborze metody procedury formalnego zatwierdzania stawki w drodze decyzji oraz ustalenia na podstawie benchmarku lub zatwierdzonej metodologii kalkulacji.

Informacja na temat projektu rozporządzenia w sprawie roamingu międzynarodowego

Prace nad projektem rozporządzenia

Problem wysokich stawek w roamingu międzynarodowym był dostrzegany od dawna przez Komisję Europejską (KE), Parlament Europejski oraz przez Europejską Grupę Regulatorów. Istotną przeszkodą w skutecznym zwalczaniu nieuczciwych praktyk operatorów komórkowych polegających na stosowaniu wygórowanych cen za roaming międzynarodowy jest brak odpowiednich narzędzi w obecnym prawodawstwie UE.

W tej sytuacji konieczne stało się przygotowanie projektu aktu prawnego, który zmieniałby obowiązujące ramy regulacyjne dla łączności elektronicznej. Z taką inicjatywą wyszła Pani Vivian Reding, Komisarz ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów na początku 2006 roku. Pierwsza faza konsultacji w sprawie kształtu przyszłych regulacji w zakresie roamingu trwała od 20 lutego do 22 marca 2006 roku. Podczas drugiej fazy konsultacji trwającej od 3 kwietnia do 12 maja 2006 r. przedstawiono już dokument zawierający cele i zakres nowej regulacji w zakresie roamingu.

W lipcu 2006 r. Komisja Europejska przedstawiła Radzie UE projekt rozporządzenia w sprawie roamingu międzynarodowego (pełna nazwa: wniosek Komisji Europejskiej w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie roamingu w publicznych sieciach telefonii komórkowej wewnątrz Wspólnoty oraz zmieniającego dyrektywę 2002/21/WE w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej; patrz dokument COM(2006)382 wersja ostateczna). Od 20 lipca 2006 roku trwają prace przygotowawcze w Grupie Roboczej Rady UE ds. Telekomunikacji i Społeczeństwa Informacyjnego (pierwsze czytanie projektu rozporządzenia). Na ostatnim posiedzeniu Rady UE ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii w dniu 11 grudnia 2006 r. omówiono postęp prac nad projektem rozporządzenia (wyniki posiedzenia Rady UE).

Projekt rozporządzenia został także przekazany do Parlamentu Europejskiego, do następujących Komisji Parlamentarnych: Komisja ds. Przemysłu, Badań Naukowych i Energii; Komisja ds. Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów; Komisja ds. Gospodarczych i Monetarnych oraz Komisja ds. Kultury i Edukacji.

Założenia projektu

Podstawę prawną rozporządzenia stanowi art. 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, który umożliwia przyjęcie aktu prawnego jako „środka zbliżającego przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich, które mają na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego” (zgodnie z art. 95 ust. 1).

Projekt ma na celu stworzyć podstawy prawne dla skutecznego i szybkiego osiągnięcia obniżki opłat za połączenia w roamingu międzynarodowym w sposób zharmonizowany. KE podparła się tutaj „zasadą europejskiego rynku wewnętrznego” w tym wypadku oznaczającą , że opłaty za usługi wykonywania i odbierania połączeń na terytorium Wspólnoty nie powinny być bezzasadnie wyższe od opłat na terenie kraju pochodzenia/macierzystego.

Komisja Europejska w projekcie rozporządzenia w sprawie roamingu zaproponowała zastosowanie maksymalnych wysokości opłat za świadczenie usług roamingu tylko dla połączeń głosowych, zarówno na poziomie detalicznym jak i hurtowym. Maksymalna wysokość opłaty hurtowej dla połączeń w roamingu międzynarodowym uzależniona jest od rodzaju połączenia. Podstawą wyliczenia maksymalnej opłaty hurtowej jest stawka za zakończenie połączenia (tzw. mobile termination rate – MTR). Maksymalna opłata za połączenia do kraju trzeciego (do kraju pochodzenia i innych krajów UE) ma być wyznaczona na poziomie trzykrotności stawki za zakończenie połączenia. Natomiast maksymalna opłata za połączenia wewnątrz odwiedzanego kraju ma być ustalona na poziomie dwukrotnej stawki za zakończenie połączenia.

Projekt KE proponuje także wprowadzenie odpowiednich regulacji na rynku detalicznym, jednak dopiero po 6 miesiącach od wejścia w życie rozporządzenia. Maksymalna wysokość opłaty detalicznej została określona w projekcie jako 130% odpowiedniej maksymalnej opłaty hurtowej za połączenie w roamingu, bez podatku VAT.

Projekt rozporządzenia reguluje także kwestię przejrzystości informacji o wysokości detalicznych opłat roamingowych. Projekt rozporządzenie przewiduje bowiem nałożenie na operatorów obowiązku nieodpłatnego udzielenia informacji o wysokości opłat na żądanie klienta (podczas rozmowy telefonicznej lub poprzez wysłanie wiadomości tekstowej SMS). Operator będzie miał także obowiązek okresowo informować swoich klientów o aktualnej wysokości obowiązujących opłat roamingowych oraz powiadamiać każdorazowo w przypadku istotniej zmiany tych opłat.

Projekt rozporządzenia nakłada na krajowe organy regulacyjne obowiązek nadzoru w zakresie stosowania przepisów rozporządzenia oraz egzekwowania i wykonywania tych przepisów oraz nakłada na państwa członkowskie obowiązek określenia kar za naruszenie przepisów rozporządzenia.