Podsumowanie dokonań URT - komunikat

Najważniejsze decyzje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji oraz ich skutki dla rynku telekomunikacyjnego w Polsce

I. Wyznaczenie podmiotów o dominującej lub znaczącej pozycji rynkowej

Jednym z zasadniczych ustawowych zadań Prezesa URT jest zapewnienie równoprawnej i efektyw-nej konkurencji na rynku telekomunikacyjnym. Jego realizacja wymaga ustalenia przede wszystkim pozycji operatorów na poszczególnych rynkach, tj.: usług powszechnych, dzierżawy łączy telekomunikacyjnych, telefonii ruchomej oraz połączeń międzyperatorskich. Możliwe jest wtedy wprowadzenie przez Prezesa URT kontroli prewencyjnej przewidzianej w Prawie telekomunikacyjnym, mającej na celu zapobieganie nadużywania siły rynkowej przez podmioty zajmujące dominującą bądź znaczącą pozycję rynkową.
Podjęcie działań w zakresie ustalenia pozycji TP S.A. na poszczególnych rynkach usług telekomunikacyjnych możliwe było dopiero po wejściu w życie w dniu 11 kwietnia 2001 roku rozporządzenia Ministra Łączności w sprawie szczegółowych kryteriów ustalania udziału operatora w rynku usługi telekomunikacyjnej oraz sposobu określania tego udziału.
Prezes URT wydał dwie decyzje ustalające pozycję TP S.A. na rynku: w dniu 3 września 2001 r. decyzję ustalającą, iż TP S.A. zajmuje pozycję dominującą na krajowym rynku świadczenia powszechnych usług telekomunikacyjnych oraz 31 grudnia 2001 r. decyzję uznającą, że TP S.A. jest operatorem o pozycji dominującej w zakresie usług dzierżawy łączy telekomunikacyjnych.
Wyznaczenie TP S.A. operatorem o dominującej pozycji na rynku usług powszechnych i dzierżawy łączy telekomunikacyjnych pozwala na skorzystanie w pełni z uprawnień regulacyjnych, które Prezesowi URT dają przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne. Ponadto nakłada na TP S.A. szereg obowiązków, zarówno wobec organu regulacyjnego, jak i wobec pozostałych operatorów.
Zgodnie z ustawą Prawo telekomunikacyjne TP S.A. będąc operatorem o pozycji dominującej w zakresie usług powszechnych musi m.in. przedłożyć Prezesowi URT w celu zatwierdzenia projekt cennika usług powszechnych lub jego zmian. Prezes URT może wyrazić wobec tego projektu sprzeciw, blokując tym samym jego wejście w życie. Inną znaczącą konsekwencją wydania omawianej decyzji jest możliwość zablokowania zmian w regulaminie usług powszechnych, wobec którego, w przypadku niezgodności z przepisami prawa lub naruszania praw użytkowników, Prezes URT może zgłosić sprzeciw.
Korzystając z powyższych uprawnień, Prezes URT zgłosił sprzeciw wobec zamiaru zmiany cennika usług powszechnych TP S.A. w zakresie kart magnetycznych oraz "Oferty TP S.A. Biznes", uznając przedkładane przez TP S.A. projekty zmian za sprzeczne z przepisami Prawa telekomunikacyjnego.
Kolejną istotną decyzją jest decyzja uznająca, że TP S.A. zajmuje pozycję dominującą na krajowym rynku dzierżawy łączy telekomunikacyjnych. Bardzo istotnym następstwem tejże decyzji jest m.in. obowiązek udostępniania przedmiotowej usługi w sposób dostępny każdemu użytkownikowi na obszarze kraju, co jest bardzo istotne, choćby dla dostawców usług internetowych. Podobnie także jak w przypadku usługi powszechnej kontroli Prezesa URT podlega projekt cennika dzierżawy łączy telekomunikacyjnych lub jego zmian. Ponadto operator dominujący jest zobowiązany do opracowania oferty określającej ramowe warunki umów o świadczenie usługi dzierżawy łączy i przedłożenia jej do zatwierdzenia Prezesowi URT.
Korzystając z uprawnień kontrolnych, w lutym 2002 r. związku z otrzymywanymi od operatorów licznymi sygnałami dotyczącymi ograniczania przez TP S.A. dostępu do usługi dzierżawy łączy telekomunikacyjnych, Prezes URT zarządził w całym kraju kontrolę świadczenia usług dzierżawy łączy przez TP S.A. Ponadto w dniu 20 marca 2002 r. Prezes URT zgłosił sprzeciw wobec przedłożonego przez TP S.A. projektu cennika dzierżawy łączy telekomunikacyjnych, z powodu jego sprzeczności z przepisami Prawa telekomunikacyjnego.

Prowadzone są także postępowania o ustalenie pozycji operatorów na rynku połączeń międzyoperatorskich, które nie zostały zakończone decyzją. W dniu 29 listopada 2001 r. Prezes URT wszczął postępowanie w sprawie nałożenia na TP S.A. kary pieniężnej za przekazanie niewłaściwych danych odnośnie przychodów z tytułu połączeń międzyoperatorskich.

II. Rozstrzygnięcia w sprawach umów o połączeniu sieci telekomunikacyjnych i wzajemnych rozliczeniach operatorów z tego tytułu (interconnection).

Jednym z kluczowych zadań Prezesa URT jest rozstrzyganie sporów międzyoperatorskich, co następuje w drodze decyzji ustalających szczegółowe warunki połączenia sieci telekomunikacyjnych i rozliczeń, tzw. decyzji o połączeniu sieci telekomunikacyjnych należących do różnych operatorów. Decyzje te dotyczą połączenia sieci stacjonarnych (lokalnych i międzystrefowych), połączenia sieci z udziałem ruchomych sieci komórkowych, a także połączeń międzysieciowych z dostawcami usług internetowych. Niezależnie od ww. decyzji działania w omawianym obszarze obejmują monitorowanie i ocenę umów o połączeniu sieci oraz umów o świadczenie usług dostępu do sieci, w tym wydawania postanowień zobowiązujących do zmiany treści przedmiotowych umów, a także koordynowanie spraw związanych z zatwierdzaniem lub odmową zatwierdzenia ramowych warunków umów o połączeniu sieci, umów o świadczenie usług dostępu do sieci oraz umów i ofert dotyczących współkorzystania z sieci. Dotyczy to również ustalania w trybie administracyjnym warunków współpracy w omawianych obszarach.

W dniu 14 maja 2001 r. Prezes URT wydał decyzję o połączeniu sieci pomiędzy Niezależnym Operatorem Międzystrefowym Sp. z o.o. i TP S.A.
Decyzją tą objęte zostały zarówno kwestie uzgodnione przez strony w ramach negocjacji, jak również kwestie sporne pozostawione pod rozstrzygniecie w drodze administracyjnej. W decyzji tej Prezes URT rozstrzygnął, co do zasady, kwestię przyjmowania i załatwiania reklamacji, rejestracji jednostek taryfikacyjnych w punktach styku sieci, zróżnicowania stawek rozliczeniowych w zależności od okresów natężenia ruchu oraz zasady wykonywania czynności billingu abonenckiego i fakturowania, tj.

• NOM Sp. z o.o. zwracałby TP S.A. udokumentowane i uzasadnione koszty związane z przyjęciem i załatwieniem postępowania reklamacyjnego oraz wypłaconym odszkodowaniem w przypadku, gdyby przyczyna reklamacji leżała po stronie NOM Sp. z o.o.

• prowadzana byłaby rejestracja jednostek taryfikacyjnych w punktach styku sieci, zgodnie z taryfą NOM Sp. z o.o.

• zastosowana zostałaby przez Strony w rozliczeniach zróżnicowana stawka rozliczeniowa w okresach innych niż okres największego natężenia ruchu.

• TP S.A. w imieniu własnym i na własny rachunek wykonywałaby na rzecz

NOM Sp. z o.o. biling i fakturowanie swoich abonentów, korzystających z usług międzystrefowych NOM Sp. z o.o., oraz NOM Sp. z o.o. uiszczałby na rzecz TP S.A., z tytułu wykonywania bilingu abonenckiego, fakturowania oraz windykacji należności wynagrodzenie w wysokości 4,5 % należności NOM Sp. z o.o. za zrealizowane usługi międzystrefowe.
Powyższa decyzja została uchylona wyrokiem Sądu Antymonopolowego. Prezes URT złożył kasację do Sądu Najwyższego od ww. wyroku.

W dniu 28 maja 2001 r. Prezes URT wydał decyzje zmieniająca umowę o połączeniu sieci, zawartą pomiędzy PTC Sp. z o.o. i TP S.A. w zakresie zasad rozliczeń za zakańczanie sieci PTC Sp. z o.o. połączeń międzynarodowych.
W decyzji tej została rozstrzygnięta, co do zasady kwestia rozliczeń za zakańczanie połączeń telefonicznych realizowanych w ruchu międzynarodowym, zgodnie z zasadami stosowanymi w większości krajów Unii Europejskiej, tj. rozliczenia za zakańczanie połączeń międzynarodowych przychodzących z sieci TP S.A. do sieci PTC Sp. z o.o. winny odbywać się na takich samym warunkach i zasadach, jak rozliczenia za zakańczanie w sieci PTC Sp. z o.o. połączeń krajowych przychodzących z sieci TP S.A.
Dodatkowo, aby uwzględnić możliwość zmian rozliczeń w przeszłości, ustalono,
że ewentualna zmiana warunków i zasad rozliczeń za zakańczanie połączeń telefonicznych w ruchu krajowym pomiędzy PTC Sp. z o.o. i TP S.A., skutkować będzie odpowiednią zmianą warunków i zasad rozliczeń za zakańczanie połączeń międzynarodowych przychodzących z sieci TP S.A. do sieci PTC Sp. z o.o. Decyzja Prezesa URT została wydana na wniosek złożony przez PTC Sp. z o.o. - operatora sieci telefonii komórkowej ERA GSM. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 11 czerwca 2001 r. Prezes URT wydał decyzje zmieniająca umowę o połączeniu sieci, zawartą pomiędzy Polkomtel S.A. i TP S.A. w zakresie zasad rozliczeń za zakańczanie w sieci Polkomtel S.A. połączeń międzynarodowych.
W decyzji tej zostały rozstrzygnięte co do zasady - podobnie jak w przypadku PTC Sp. z o.o. - kwestie rozliczeń za zakańczanie połączeń telefonicznych realizowanych w ruchu międzynarodowym, zgodnie z zasadami stosowanymi w większości krajów Unii Europejskiej, tj.: rozliczenia za zakańczanie połączeń międzynarodowych przychodzących z sieci TP S.A. do sieci Polkomtel S.A. będą się odbywać na takich samym warunkach i zasadach, jak rozliczenia za zakańczanie w sieci Polkomtel S.A. połączeń krajowych przychodzących z sieci TP S.A.
Identyczne rozwiązanie co w decyzji ustalającej warunki rozliczeń pomiędzy PTC Sp. z o.o. i TP S.A. ustalił Prezes także w tej decyzji odnośnie przyszłościowych zmian rozliczeń, tj.: ewentualna zmiana warunków i zasad rozliczeń za zakańczanie połączeń telefonicznych w ruchu krajowych pomiędzy Polkomtel S.A. i TP S.A., skutkuje odpowiednią zmianą warunków i zasad rozliczeń za zakańczanie połączeń międzynarodowych przychodzących z sieci TP S.A. do sieci Polkomtel S.A.
Decyzja Prezesa URT została wydana na wniosek złożony przez Polkomtel S.A. - operatora sieci telefonii komórkowej PLUS GSM. Tak jak w przypadku decyzji Polkomtel tak i tej decyzji nadany został rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 29 listopada 2001 r. Prezes URT wydał decyzje zmieniająca umowę o połączeniu sieci, zawartą pomiędzy PTC Sp. z o.o. i TP S.A. w zakresie zasad rozliczeń za zakańczanie w sieci TP S.A. połączeń krajowych. W decyzji zostały ustalone stawki rozliczeniowe wraz z umożliwiającymi ich implementacje definicjami zakańczania połączeń oraz okresami taryfikacyjnymi.

W dniu 20 grudnia 2001 r. Prezes URT wydał decyzję- zmieniająca umowę o połączeniu sieci, zawartą pomiędzy Polkomtel S.A. i TP S.A. w zakresie zasad rozliczeń za zakańczanie w sieci TP S.A. połączeń krajowych. Decyzja Prezesa URT dotyczyła ustalenia zasad rozliczeń w zakresie:

• połączeń krajowych inicjowanych w sieci Polkomtel S.A. i zakańczanych w sieci TP S.A.;

• połączeń z sieci Polkomtel S.A. tranzytowanych przez sieć TP S.A. do sieci innych krajowych operatorów stacjonarnych sieci lokalnych;

• połączeń kierowanych z sieci Polkomtel S.A. do sieci przywoławczych (z wyłączeniem usług w systemie CPP), sieci teleinformatycznych (0-20), sieci Komertel oraz Usług Specjalnych i Usług Abonenckich.

Decyzja Prezesa URT została wydana na wniosek złożony przez Polkomtel S.A. - operatora sieci telefonii komórkowej PLUS GSM. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 28 grudnia 2001 r. Prezes URT wydał decyzje zmieniająca umowę o połączeniu sieci, zawartą pomiędzy Netią 1 Sp. z o.o. i TP S.A. w zakresie zmiany rozliczeń oraz otwarcia w sieci TP S.A. dostępu do usług sieci inteligentnej Netia 1 Sp. z o.o. Decyzja Prezesa URT dotyczyła ustalenia:

• wysokości stawek rozliczeniowych międzysieciowych między Netia 1 Sp. z o.o. a TP S.A. do dnia 30 czerwca 2002 r.;

• zasad rozliczeń pomiędzy Netia 1 sp. z o.o. i TP S.A. wynikających z tytułu realizacji połączeń do usług sieci inteligentnej Netia 1 Sp. z o.o.;

• zasad współpracy technicznej sieci Netia 1 Sp. z o.o. i TP S.A. dla potrzeb realizacji usług sieci inteligentnej Neti 1 Sp. z o.o.

Decyzja została wydana na wniosek złożony przez Netia 1 Sp. z o.o. - operatora sieci międzystrefowej. Decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

Ustalone w powyższych decyzjach (wydanych na wniosek PTC, Polkomtel, Netia 1) stawki rozliczeniowe, z uwagi na zajmowaną przez TP S.A. pozycję dominującą oraz brak możliwości ustalenia wiarygodnych kosztów związanych z przyjęciem dodatkowego ruchu telekomunikacyjnego, zostały ustalone w oparciu o doświadczenia innych operatorów europejskich działających na konkurencyjnych rynkach, z uwzględnieniem stopnia rozwoju rynku polskiego.
Oparcie rozliczeń na wprowadzonych stawkach zostało poprzedzone konsultacją ze środowiskiem telekomunikacyjnym. Rozstrzygnięcie objęte decyzją uwzględniało pozycje rynkowe zajmowane przez operatorów, a także cele regulacyjne wynikające z ustawy Prawo Telekomunikacyjne, w tym m.in. potrzebę zapewnienia powszechnego dostępu do usług telekomunikacyjnych, ochronę interesów użytkowników oraz wspierania efektywnej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych.
Decyzje Prezesa URT o połączeniu sieci zastąpiły w całości lub w części (w zależności od zakresu rozstrzyganych zagadnień) umowy-cywilno prawne podmiotów telekomunikacyjnych i regulują kwestie przewidziane do rozstrzygnięcia w umowie. Wymagało to rozpatrzenia odmiennych stanowisk stron uzasadnionych zwykle zarówno odmienną interpretacją przepisów prawnych obejmujących szeroki wachlarz prawa, jak również znajomości szerokiego spektrum zagadnień technicznych, ekonomicznych i finansowych.

Niezależnie od powyższego, skutkiem mediacji prowadzonych przez Prezesa URT zostały podpisane umowy o połączeniu sieci pomiędzy: PTC Sp. z o.o. i PTK Centertel Sp. z o.o., Polkomtel S.A. i PTK Centertel Sp. z o.o., Energis Polska Sp. z o.o. i TP S.A.

III. Stanowiska Prezesa URT w sprawie rozliczeń międzyoperatorskich

W większości rozstrzygnięcia zawarte w decyzjach Prezesa URT, ustalających warunki współpracy między operatorami, dotyczące stawek rozliczeniowych wnoszonych na rzecz operatora zajmującego pozycję dominującą, stanowiły implementację opracowanego uprzednio z uwzględnieniem konsultacji ze środowiskiem telekomunikacyjnym "Stanowiska Prezesa URT w sprawie modelu i stawek rozliczeń międzyoperatorskich" (z 7 sierpnia 2001 r.), opartego na doświadczeniach operatorów działających na konkurencyjnych rynkach. W grudniu 2001 r. w zakresie współpracy międzyoperatorskiej zostało również wypracowane "Stanowisko Prezesa URT w sprawie modelu rozliczeń między operatorami sieci telefonicznych a dostawcami usług internetowych" (z 4 grudnia 2001 r.).
Zgodnie z ustawą Prawo telekomunikacyjne Prezes URT jest odpowiedzialny za wspieranie równoprawnej konkurencji i może bezpośrednio kształtować wzajemne relacje pomiędzy operatorami. Tzn. na wniosek operatora wydaje decyzję o warunkach połączenia sieci, określając także stawki rozliczeń międzyoperatorskich. W celu ustalenia przejrzystych i obiektywnych zasad rozliczeń dla wszystkich operatorów, Prezes URT ogłosił stanowisko w sprawie modelu i stawek rozliczeń międzyoperatorskich, biorąc pod uwagę doświadczenia rynków Unii Europejskiej (tzw. benchmarks) oraz ograniczenia i specyfikę polskiego rynku. Zaproponowane przez Prezesa URT stawki rozliczeń międzyoperatorskich pozwalają na sprawiedliwy podział korzyści i znacząco zmniejszają koszty świadczenia usług. Tym samym pozwalają niezależnym operatorom na obniżenie cen za połączenia telefoniczne lub na przeznaczenie większych środków finansowych na rozbudowę infrastruktury telekomunikacyjnej. Dokument powstał po przeprowadzeniu szerokich konsultacji środowiskowych.
Stanowiska Prezesa URT w sprawie rozliczeń międzyoperatorskich mogą zostać wykorzystane w sytuacji, kiedy strony w ustawowym terminie (90 dni) nie dojdą do porozumienia i zwrócą się do Regulatora z wnioskiem o arbitraż. W przekonaniu Prezesa URT zaproponowany model i stawki powinny pomóc negocjującym stronom osiągnąć porozumienie poza obszarem ingerencji Regulatora wyznaczonym w ustawie Prawo Telekomunikacyjne. Ponadto stanowiska uzupełniają istotną lukę informacyjną, dotyczącą wiedzy na temat oczekiwań URT co do dalszego rozwoju i upowszechnienia usługi telekomunikacyjnych.
Proponowane modele rozliczeń oraz stawki, są w stanie - zdaniem Prezesa URT - zdynamizować polski rynek usług telekomunikacyjnych, poprzez określenie warunków brzegowych, w jakich każdy uczestnik tego rynku może funkcjonować. Dzięki temu ze znacznie większym prawdopodobieństwem możliwe będzie przygotowywanie przez potencjalnych inwestorów planów biznesowych związanych z inwestycjami w tę branżę. Ostatecznie powinno to doprowadzić do wzrostu konkurencyjności na rynku, obniżenia ceny po jakiej ta usługa będzie dostępna dla abonenta końcowego, poprawy jakości usług oraz większej przejrzystości jego funkcjonowania.

IV. Wydanie zezwolenia dla Telekomunikacji Polskiej S.A.

Priorytetem w 2001 roku było także wydanie zezwolenia dla Telekomunikacji Polskiej S.A. Dotychczas uprawnienie Spółki do prowadzenia działalności w zakresie telekomunikacji wynikało wprost z zapisu ustawy o łączności. W dniu 28 lutego 2001 r. Prezes URT wydał TP S.A. Zezwolenie Telekomunikacyjne Nr 1/2001/Z wraz z rezerwacjami częstotliwości oraz przydziałami numeracji. Wydanie zezwolenia zrównało TP S.A., co do jej statusu prawnego, z innymi operatorami telekomunikacyjnymi w Polsce.
Istotnymi dla rozwoju rynku telekomunikacyjnego są działania Prezesa URT w zakresie wspierania równoprawnej i efektywnej konkurencji. Obowiązująca przy ustalaniu pozycji operatora procedura administracyjna, stosownie do postanowień Prawa telekomunikacyjnego musiała być zastosowana również wobec największego operatora narodowego, bowiem nie przewidziano tu żadnych innych przepisów.