UKE przygotowało profesjonalną analizę - klienci chcą darmowego przenoszenia numerów

Prezes UKE przedstawia analizę obejmującą wysokość jednorazowej opłaty za przeniesienie przydzielonego numeru przy zmianie operatora oraz praktykę europejską w tym zakresie.

Przenoszenie numerów przy zmianie operatora jest ważnym uprawnieniem użytkownika. Bowiem zmiana numeru stanowi dla użytkownika barierę, wiąże się z zagrożeniem utraty kontaktu z osobami, które znają jego dotychczasowy numer i niedogodnością powiadamia ich o jego zmianie. Dla osób nie będących osobami fizycznymi zmiana pociąga za sobą dodatkowo koszty zmiany druków firmowych, wizytówek itd. Powyższe niedogodności ograniczają skłonność użytkowników do zmiany operatora, a możliwość przeniesienia przyznanego numeru przy zmianie operatora powoduje ich likwidację.

Uprawnienie użytkownika do zachowania przydzielonego numeru przy zmianie operatora jest również ważnym narzędziem stymulującym konkurencję. Wymusza na dostawcach publicznie dostępnych usług telefonicznych konkurowanie nie tylko o nowych abonentów, ale również o tych dotychczasowych.

Ze względu na zadania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, dotyczące wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, jak również zapewnienia użytkownikom maksymalnych korzyści co do różnorodności, ceny i jakości świadczonych usług, uprawnienie do przenoszenia przydzielonego numeru przy zmianie operatora wymaga stałego monitoringu i podejmowania działań w celu prawidłowej jego realizacji.

Elementami warunkującymi właściwe funkcjonowanie przenoszenia numerów jest:

• sposób realizacji uprawnienia abonenta, określony rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 1 marca 2006 r. w sprawie warunków korzystania z uprawnień w publicznych sieciach telefonicznych (Dz. U. Nr 42, poz. 290), w sprawie procedury przeniesienia przydzielonego numeru, którą należy zdaniem Prezesa UKE uprościć i usprawnić, w szczególności zwracając uwagę na skrócenie okresu przeniesienia (aktualnie trwają prace nad zmianą Rozporządzenia),

• wysokość jednorazowych opłat pobieranych od użytkowników przez dotychczasowych dostawców usług. Zbyt wysoki poziom tych opłat może skutecznie ograniczyć chęć korzystania użytkowników z tego uprawnienia, a przez to również jego wpływ na stymulację konkurencji i działania prokonsumenckie dostawców usług,

• stworzenie narzędzi umożliwiających identyfikację przeniesionych numerów, w oparciu o tworzoną bazę danych i przejrzystą informację o taryfach detalicznych, w tym o „kalkulator taryf” (pozytywne skutki przenoszenia numerów są znacznie bardziej odczuwalne, jeżeli istnieje przejrzysta informacja o taryfach, skierowana zarówno do użytkowników końcowych, którzy przenoszą swoje numery, jak i do użytkowników, którzy wykonują połączenia do osób, które przeniosły swoje numery).

Prezes UKE przedstawia kompleksową analizę jednego z ww. elementów - opłat za przeniesienie przydzielonego numeru przy zmianie operatora, która obejmuje:

• aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy w tym zakresie oraz dotychczasową praktykę,

• wysokość jednorazowych opłat za przeniesienie numeru pobieranych od użytkowników przez dawców numerów,

• koszty realizacji uprawnienia,

• oferty dostawców usług telefonicznych, do których użytkownik przenosi numer, zwanych dalej „biorcami numeru”,

• wyniki badań wysokości opłaty akceptowanej przez użytkowników w Polsce,

• praktykę europejską w zakresie przenośności numerów,

• prawne aspekty przenośności numerów (przepisy europejskie i krajowe).

Pełna treść analizy jest dostępna w pliku załączonym u dołu tej strony. Poniżej prezentujemy jedynie podsumowanie oraz wnioski końcowe z przeprowadzonej analizy.

Podsumowanie analizy

Dotychczasowa praktyka pokazuje, że w zasadzie wszyscy dostawcy usług, z których sieci przenoszony jest numer (dawcy) pobierają od swoich abonentów jednorazowe opłaty za przeniesienie numeru. Ze stanowisk samych przedsiębiorców telekomunikacyjnych wynika jednak, iż nawet w przypadku ustalenia opłaty za przeniesienie numeru na ok. 50 zł, tak ustalona jej wysokość pokrywa jedynie w części deklarowane koszty przeniesienia numeru. Pozostała część musi być pokryta w ramach rozliczeń międzyoperatorskich. Z oszacowanych przez dostawców – dawców numeru łącznych kosztów realizacji uprawnienia wynika bowiem, że koszty przeniesienia numeru kształtują się od ok. 64 do 600 zł. Tak duże zróżnicowanie wysokości kosztu realizacji usługi wynika z różnej metodologii ich obliczania, zastosowanej przez przedsiębiorców. Świadczy to o braku wiarygodnego sposobu szacowania tych kosztów. Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż nie ma podstaw prawnych do określenia przez Prezesa UKE jednolitego standardu obliczania kosztów tej usługi.

Zdaniem prezesa UKE, jedynym ustawowym kryterium ustalenia jednorazowej opłaty, która może zostać pobrana od abonenta za przeniesienie numeru, jest wymóg, aby jej wysokość nie zniechęcała użytkowników do korzystania z tego uprawnienia.

Z kolei z badań przeprowadzonych na zlecenie Prezesa UKE, jak i nielicznych badań ankietowych przeprowadzonych przez dostawców wynika, że wysokość opłaty detalicznej ustalona na poziomie wysokości kosztów określonych przez dostawców byłaby nie do zaakceptowania przez użytkowników.

Ponadto powszechnie dostępne informacje (kampanie reklamowe, strony internetowe dostawców usług, ulotki) świadczą o tym, iż większość dostawców usług, do których sieci przenoszony jest numer telefonu (biorcy numeru) rekompensuje abonentom opłatę za przeniesienie numeru w postaci dodatkowych promocji, ulg i obniżek, polegających w zależności od dostawcy, np. na rezygnacji z opłaty za aktywację lub stosowaniu przez kilka okresów rozliczeniowych obniżonych (lub nawet symbolicznych) opłat abonamentowych. W związku z tym, należy stwierdzić, iż de facto koszt przeniesienia numeru ponosi generalnie dostawca-biorca numeru.

Wymaga również podkreślenia, iż coraz więcej klientów oczekuje bezpłatności usługi. Wśród klientów indywidualnych w 2006 r., odsetek ten wynosił ok. 8%, natomiast w 2008 r. wzrósł do ok. 65%. Wśród klientów instytucjonalnych w tym samym okresie wzrost nastąpił z ok. 17% do ok. 61%.

Dodatkowo praktyka europejska wskazuje, iż w niektórych krajach UE nie są pobierane opłaty od abonentów. Tymi krajami są:

• Estonia (zarówno w przypadku przeniesienia numeru w sieci komórkowej jak i stacjonarnej),

• Malta (zarówno w przypadku przeniesienia numeru w sieci komórkowej jak i stacjonarnej),

• Belgia (wyłącznie w przypadku przeniesienia numeru w sieci komórkowej),

• Litwa (wyłącznie w przypadku przeniesienia numeru w sieci stacjonarnej).

Mając na uwadze powyższe, zdaniem prezesa UKE, należy przyjąć rozwiązanie, aby:

• koszty związane z realizacją uprawnienia do przeniesienia numeru ponosili dostawcy usług w ramach rozliczeń międzyoperatorskich (biorcy numerów), którzy z tytułu przeniesienia pozyskują nowych klientów, a w związku z tym osiągają korzyści,

• biorąc pod uwagę fakt, iż każda opłata może zniechęcać / zniechęca do korzystania z tego uprawnienia, od abonentów nie powinny być pobierane opłaty za przenoszenie numerów, tym bardziej iż jak wynika z badań konsumenckich na przestrzeni 2 lat ilość użytkowników oczekujących bezpłatności tego uprawnienia gwałtownie wzrosła.

Brak stosowania przez dostawców usług opłaty za przeniesienie numeru, tj. całkowite wyłączenie użytkownika z rozliczeń pieniężnych w tym zakresie, spowoduje z pewnością jeszcze większy wzrost popularności tej usługi, co pozytywnie wpłynie na rozwój konkurencji oraz poszerzenie możliwości wyboru dla użytkownika (zapewnienie użytkownikom maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności, ceny i jakości świadczonych usług).

Mając na uwadze powyższe, w opinii Prezesa UKE, docelowym rozwiązaniem w zakresie opłat pobieranych od użytkowników za przeniesienie numeru jest likwidacja możliwości pobierania przez dostawców-dawców numeru tych opłat. Wymaga to jednak zmiany przepisów prawa.

W związku z tym, w ramach nowelizacji Pt, został zgłoszony projekt stworzenia odpowiedniego przepisu, który ostatecznie ureguluje tą kwestię. Zakładane jest wykreślenie art. 71 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego w obecnym brzmieniu i wprowadzenie na jego miejsce zapisu:

art. 71a. Za przeniesienie numeru nie pobiera się opłat od abonentów i użytkowników końcowych usługi przedpłaconej.

Dotychczasowa praktyka wskazuje, iż najczęstszą przyczyną zmiany (ustalenia) wysokości opłaty detalicznej za przeniesienie numeru było stanowisko Prezesa UKE ustalające wysokość opłaty, spełniającą ww. ustawowy wymóg. Jest to zatem dość skuteczne narzędzie regulujące wysokość przedmiotowej opłaty.

Biorąc pod uwagę wyniki niniejszej analizy, zdaniem Prezesa UKE występują przesłanki uzasadniające zmianę wysokości opłat za przeniesienie, jak również argumenty przemawiające za tym, aby utrzymać dotychczasową wysokość opłat za przeniesienie numeru.

Wyniki badań z 2008 r. potwierdzają, iż opłaty za przeniesienie numerów powinny zostać obniżone. Biorąc pod uwagę odpowiedzi respondentów, którzy wskazali konkretne kwoty powyżej 0 zł (odpowiedź: „wymieniono kwotę”):

1. klienci indywidualni są gotowi zapłacić średnio:

• 34 zł za zachowanie numeru telefonu komórkowego (do obliczenia tej wartości użyto 12,3% udzielonych odpowiedzi),

• 39 zł za zachowanie numeru telefonu stacjonarnego (do obliczenia tej wartości użyto 11,3% udzielonych odpowiedzi),

2. klienci instytucjonalni byliby skłonni ponieść średnią opłatę w wysokości:

• 40 zł za zachowanie numeru telefonu komórkowego (do obliczenia tej wartości użyto 16,8% udzielonych odpowiedzi),

• 46 zł za zachowanie numeru telefonu stacjonarnego (do obliczenia tej wartości użyto 18,9% udzielonych odpowiedzi).

Przy ustaleniu tych średnich, z uwagi na treść wyroku sądowego, wskazującą na zasady ustalenia opłaty za przenośność numerów, w każdym przypadku zostali pominięci respondenci, którzy na pytanie dotyczące przedmiotowej kwoty odpowiadali „usługa ta powinna być darmowa”. Taką odpowiedź należy rozumieć jako określenie kwoty w wysokości 0 zł.

Wśród klientów indywidualnych na bezpłatność usługi wskazało:

• 64,4% w przypadku zachowania numeru stacjonarnego,

• 65,6% w przypadku zachowania numeru komórkowego.

Wśród klientów instytucjonalnych podobne zdanie wyraziło:

• 61,2% w przypadku zachowania numeru stacjonarnego,

• 61% w przypadku zachowania numeru komórkowego.

Należy zatem zauważyć, iż ustalenie średniej wysokości opłat, które respondenci byliby w stanie ponieść za możliwość zachowania numeru przy zmianie operatora nie objęło odpowiedzi przeważającej i stale rosnącej liczby zarówno klientów indywidualnych jak i instytucjonalnych, którzy stwierdzili, że usługa ta powinna być bezpłatna.

Gdyby przy ustalaniu średniej wysokości opłat wzięto pod uwagę również odpowiedzi „usługa ta powinna być darmowa”, kwoty te przedstawiałyby się następująco:

dla klientów indywidualnych:

• 5,36 zł za zachowanie numeru telefonu komórkowego,

• 5,79 zł za zachowanie numeru telefonu stacjonarnego

dla klientów instytucjonalnych:

• 8,62 zł za zachowanie numeru telefonu komórkowego,

• 10,88 zł za zachowanie numeru telefonu stacjonarnego,

w związku z czym należałoby znacznie obniżyć wysokość obecnie stosowanych opłat.

Z kolei poniżej opisane przesłanki przemawiają za tym, aby na razie utrzymać wysokość opłaty za przeniesienie numeru na dotychczasowym poziomie.

Z 13 Raportu Implementacyjnego wynika bowiem, iż wysokość opłat stosowanych kształtuje się na podobnym poziomie, jak średnia wysokość opłat stosowanych w krajach Unii Europejskiej.

W przypadku telefonii komórkowej średnia arytmetyczna opłat w UE wynosi 11,43€, natomiast w Polsce - 13,26€, co oznacza, że opłata w Polsce przewyższa europejską średnią o 16%.

W przypadku telefonii stacjonarnej średnia arytmetyczna opłat w UE wynosi 13,84€, natomiast w Polsce wynosi 13,26€ i jest niższa od średniej europejskiej o 4%.

Przy zastosowaniu jednak aktualnego kursu euro (ok. 4,5 zł) opłata w Polsce za przeniesienie numeru zarówno w telefonii komórkowej jak i stacjonarnej wyniosłaby ok. 11€, co oznaczałoby, że nawet w przypadku telefonii komórkowej, byłaby ona niższa od średniej opłaty stosowanej w UE.

Niezależnie od powyższego należy pamiętać, iż praktyka europejska wskazuje, że wysokość opłat nie jest jedynym czynnikiem decydującym o popularności usługi. Wpływ na to ma także procedura przeniesienia numeru, w szczególności czas jego przeniesienia oraz konkurencyjność na rynku (atrakcyjność ofert dla abonentów).

Wnioski końcowe

Biorąc pod uwagę powyższe argumenty oraz toczące się postępowania sądowe i przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, Prezes UKE proponuje utrzymanie wysokości opłaty za przeniesienie numeru, która zgodnie z art. 71 ust. 3 Prawa telekomunikacyjna, nie powinna zniechęcać do korzystania z tego uprawnienia, a która została określona w stanowisku opublikowanym na stronie internetowej UKE w dniu 28 marca 2006 r., jako nie wyższa niż 50 zł.

W opinii Prezesa UKE rozwiązaniem docelowym powinna być bezpłatność usługi dla abonenta. Wyniki badań za 2008 r. potwierdzają słuszność poprzedniego stanowiska Prezesa UKE w sprawie opłat i jednocześnie dowodzą, że postrzeganie przez abonentów opłat jako przystępnych ulega stałej zmianie w kierunku ponoszenia w całości tych kosztów przez operatorów jako kosztów konkurowania o abonentów. Bez zmiany przepisów Pt nie jest jednak możliwe wprowadzenie tego rozwiązania.

Aktualnie, zdaniem Prezesa UKE, należy przede wszystkim usprawnić procedurę przeniesienia numeru, w szczególności skrócić okres realizacji tego uprawnienia, poprzez zmianę rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 1 marca 2006 r. w sprawie warunków korzystania z uprawnień w publicznych sieciach telefonicznych (Dz. U. Nr 42, poz. 290).

Zmiana powyższego pozwoli na ocenę, w jakim stopniu skrócenie procedury przenoszenia numerów wpływie na poziom korzystania z tej usługi i jej popularność wśród użytkowników.

Jednocześnie prezes UKE informuje, iż oczekuje ostatecznego stanowiska Sądu Najwyższego w sprawie wykładni art. 71 ust. 3 Prawa telekomunikacyjnego, która zostanie poprzedzona wykładnią art. 30 ust. 2 dyrektywy o usłudze powszechnej dokonaną przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Prezes UKE chciałby przedstawić wyniki powyższej analizy, w szczególności wyniki badań przeprowadzonych na klientach indywidualnych oraz instytucjonalnych w 2008 roku oraz informacje dotyczące możliwości i celowości oszacowania kosztów operatorów związanych z tą usługą, jako dowód w toczących się obecnie postępowaniach sądowych. Zdaniem Prezesa UKE byłyby one przydatne przy weryfikacji rozstrzygnięć podjętych przez sądy niższych instancji. Wydaje się jednak, iż przedstawienie tych danych jako dowodu przed Sądem Najwyższym, jak również przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, którego wykładnia dokonana na poziomie europejskim zadecyduje także o typie rozstrzygnięcia w Polsce, nie będzie obecnie dopuszczalne.

Niniejsza analiza posłuży natomiast do ewentualnego ustalenia nowych opłat za usługę przenośności numerów w zależności od wyników prac legislacyjnych nad nowelizacją Prawa telekomunikacyjnego oraz po dokonaniu oceny skutków skrócenia terminu przeniesienia numeru dla zwiększenia stopnia korzystania z tej usługi.