Prezes URTiP rozpoczyna konsultacje projektu postanowienia stwierdzającego, że w sieciach stacjonarnych na rynku opłat instalacyjnych i abonamentu dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja.
Wydanie obecnie konsultowanego postanowienia umożliwi w dalszej kolejności przygotowanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej i nakładającej obowiązki regulacyjne. W ramach konsultacji Prezes URTiP jest także zainteresowany poznaniem opinii środowiska telekomunikacyjnego na temat istniejących trudności w przyłączaniu nowych abonentów, jak również zasadności i możliwych form wprowadzenia hurtowej sprzedaży dostępu do sieci (tzw. WLR – wholesale line rental).
Projekt postanowienia został już uzgodniony z Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który podzielił stanowisko Prezesa URTiP o braku skutecznej konkurencji na tym rynku.
Podmioty zainteresowane wyrażeniem swojego stanowiska mogą je składać do 19 grudnia br. do godz. 16:15 w kancelarii Urzędu.
Definicja rynku
Prezes URTiP oddzielił rynek usług przyłączenia i utrzymania w gotowości do świadczenia usług od pozostałych usług telekomunikacyjnych (np. połączeń telefonicznych). Jakkolwiek usługi przyłączenia oraz usługi połączeń są bardzo często oferowane w pakiecie, to na polskim rynku istnieją operatorzy nie świadczący usługi dostępu, a oferujący jedynie połączenia telefoniczne poprzez numery dostępu do sieci NDS (popularnie zwane „prefiksami”). Istnieje możliwość przyłączenia do sieci stacjonarnej za pomocą łączy analogowych, łączy cyfrowych, łączy radiowych lub też poprzez sieci telewizji kablowej.
Zakup usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych wiąże się z uiszczeniem opłaty początkowej za przyłączenie oraz miesięcznymi opłatami abonamentowymi za utrzymanie w gotowości do świadczenia usług.
Dostawcy usług wyraźnie oddzielają dwie grupy użytkowników końcowych i przygotowują dwie grupy ofert: dla osób fizycznych i dla klientów biznesowych. Plany taryfowe dla tych dwóch grup użytkowników znacząco różnią się od siebie zarówno samym modelem taryfy, wysokością abonamentu, jak i wysokością opłat za połączenia.
Bariery wejścia na rynek
Rynek przyłączenia do sieci stacjonarnej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów to rynek telefonicznej sieci dostępowej. Koszty budowy sieci dostępowej stanowią ok. 75% kosztów budowy całej infrastruktury telekomunikacyjnej.
Główną infrastrukturę dostępową stanowią przede wszystkim kable z torami miedzianymi, łączące urządzenia końcowe zainstalowane w lokalu użytkownika z centralą telefoniczną. Kable prowadzone są pod ziemią w specjalnej kanalizacji kablowej (rury PCV, studzienki i szafki kablowe) wzdłuż ciągów komunikacyjnych (szczególnie w miastach). Rozpoczęcie budowy wymaga wykonania i uzgodnienia projektu z właściwymi organami geodezyjnymi. Jest to proces czasochłonny i kosztowny chociażby ze względu na zagęszczenie różnego typu instalacji (gazowe, wodne, energetyczne czy kanalizacyjne i konieczność spełnienia wymagań prowadzenia instalacji w takim otoczeniu).
Na dzień dzisiejszy tylko Telekomunikacja Polska S.A. na rynku telefonii stacjonarnej zasięgiem swojej sieci pokrywa niemal całe terytorium Polski. Pozostali działający na rynku operatorzy funkcjonują na ograniczonym obszarze. W sytuacji gdy przedsiębiorca telekomunikacyjny kontroluje infrastrukturę, która jest trudna do powielenia i stanowi jednocześnie bardzo ważny składnik tego rynku, mamy do czynienia ze znaczącą barierą wejścia na rynek dla potencjalnych nowych graczy.
Opłaty za przyłączenie do sieci
Z tytułu przyłączenia do sieci telefonicznej dostawcy usług pobierają jednorazowe opłaty. Wysokość opłat instalacyjnych dla konsumentów w 2004 r. wynikająca z cenników przedsiębiorców, wynosiła w zależności od dostawcy usług od 100 do 300 PLN (+VAT).
Jakkolwiek wysokość opłat instalacyjnych pozostaje praktycznie na niezmienionym, wysokim poziomie, to stosowane zarówno przez TP S.A., jak i innych dostawców usług stałe akcje promocyjne powodują, iż średni koszt przyłączenia do sieci, ponoszony przez nowych abonentów, jest niższy.
Średnia cena przyłączenia do sieci analogowej dla konsumentów (w PLN +VAT)
2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |
Telekomunikacja Polska S.A. | 93,61 | 73,73 | 11,02 |
Telefonia Dialog S.A. | 260 | 260 | 260 |
Netia S.A. | 19 | 17 | 21 |
Fakt, iż dostawcy usług stosują oferty promocyjne nie może zdaniem Prezesa URTiP stanowić pozytywnego trendu na rynku. W sytuacji oferowania znanego produktu, jakim jest dostęp abonencki, po cenach promocyjnych przez okres kilku lat, działanie takie może być raczej postrzegane jako przejaw niedozwolonej walki konkurencyjnej. Promocje na przyłączenie do sieci telefonicznej wiążą się z koniecznością podpisywania przez klientów długookresowych umów abonamentowych, np.: dwuletnich. W przypadku zerwania przez abonenta umowy przed czasem jest on zazwyczaj zobowiązany do pokrycia różnicy między opłatą cennikową a kwotą promocji (niejednokrotnie musi także zapłacić karę umowną związaną z zerwaniem umowy). Takie zjawisko powoduje związanie abonenta z operatorem i jednocześnie utrudnia innym operatorom wejście na rynek i zaoferowanie klientom korzystniejszej oferty.
Opłaty abonamentowe
Opłata abonamentowa jest pobierana w związku z utrzymaniem łącza w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni oferują całą gamę planów taryfowych, w których opłaty abonamentowe kształtują się na zróżnicowanym poziomie.
Cena najtańszego abonamentu analogowego dla konsumentów (w PLN +VAT)
2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |
Telekomunikacja Polska S.A. | 23 | 23 | 23 |
Telefonia Dialog S.A. | 17 | 17 | 19 |
Netia S.A. | 19 | 19 | 19 |
Cena najdroższego abonamentu analogowego dla konsumentów (w PLN +VAT)
2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |
Telekomunikacja Polska S.A. | 55 | 55 | 69,67 |
Telefonia Dialog S.A. | 36 | 36 | 36 |
Netia S.A. | 45 | 45 | 45 |
Opłata abonamentowa w TP w 2004 r. wahała się od 23,00 PLN + VAT („TP socjalny”) do 69,67 PLN + VAT („Darmowe wieczory i weekendy”). Podobnie było u operatorów alternatywnych. W Dialogu ceny wahały się od 19,00 PLN + VAT (taryfa „Atut”) do 36 PLN +VAT (taryfa „Efekt”), a w Netii od 19,00 PLN +VAT (taryfa „Spokojna”) do 45 PLN +VAT (taryfa „Efektywna”).
Średnie opłaty abonamentowe w sieci analogowej TP S.A. w latach 2002-2004
Data wejścia w życie cennika | maj 2001 | luty 2003 | wrzesień 2003 | styczeń 2004 |
Średnia cena abonamentu | 29 PLN | 37,75 PLN | 35,6 PLN | 39,48 PLN |
Zmiany w udziałach rynkowych
Kolejną przesłanką ocenianą w aspekcie dynamiki rynku są zmiany w udziałach rynkowych dostawców usług telekomunikacyjnych.
Linie abonenckie - udział procentowy (konsumenci)
2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |
Telekomunikacja Polska S.A. | 92,09 | 91,79 | 91,66 |
Netia S.A. | 2,50 | 2,53 | 2,44 |
Telefonia Dialog S.A. | 2,73 | 2,87 | 2,97 |
Pozostali | 2,68 | 2,81 | 2,93 |
TP posiada największy procentowy udział abonenckich linii konsumenckich. Udział ten charakteryzuje się dużą stabilnością, jego wahania na przestrzeni trzech badanych lat nie przekraczały 0,5%. Jednocześnie żaden z operatorów alternatywnych nie zwiększył w sposób zauważalny swojego udziału w rynku.
Również łączne przychody z rynku świadczenia usługi przyłączania do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i opłat abonamentowych dla konsumentów wykazywały w badanym okresie dużą stabilność.
Łączne przychody od konsumentów (przyłączenie + abonament) – udział procentowy
2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |
Telekomunikacja Polska S.A. | 93,35 | 91,54 | 92,55 |
Netia S.A. | 2,13 | 2,10 | 1,91 |
Telefonia Dialog S.A. | 2,80 | 3,27 | 3,19 |
Pozostali | 1,72 | 3,10 | 2,35 |
Struktura rynku
W okresie liberalizacji polskiego rynku telekomunikacyjnego pojawiło się szereg przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Żaden z nich nie osiągnął jednakże udziału rynkowego porównywalnego z TP. Alternatywni operatorzy od chwili liberalizacji rynku zdobyli w sumie jedynie ok. 10% rynku. W 2004 r. wskaźnik penetracji, liczony jako całkowita ilość linii posiadanych przez operatorów w stosunku do całej populacji, wyniósł 32,6 %.
Dostawcami usług na polskim rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów są następujący przedsiębiorcy:
1. Telekomunikacja Polska S.A.
2. Netia S.A.
3. Telefonia Dialog S.A.
4. Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net
5. Telekomunikacja Kolejowa S.A.
6. Pilicka Telefonia Sp. z o.o.
7. MNI S.A.
8. Multimedia Polska-Zachód Sp. z o.o.(d. TeleNet Zachód Sp. z o.o.)
9. OSP Polpager sp. z o.o. (SFERIA)
10. Petrotel Sp. z o.o.
11. Multimedia Polska-Dębica S.A. (TeleNet Dębica S.A).
12. Multimedia Polska - Wschód S.A. (TeleNet Wschód S.A.)
13. Telefony Podlaskie S.A.
14. Multimedia Polska-Południe S.A. (d.TeleNet Południe S.A.
15. TeleNet Centrum Sp. z o.o.
16. Multimedia Polska-Mielec Sp. z o.o.(TeleNet Mielec Sp. z o.o.)
17. Millennium Communications S.A.
18. Telefony Opalenickie S.A.
19. Okregowa Spółdzielnia Telefoniczna w Tyczynie z/s w Chmielniku
20. Multimedia Polska - Konin S.A. (TeleNet Konin S.A.)
21. HK Zakłady Automatyzacji Sp. z o.o.
22. Telbeskid Sp. z o.o.
23. SPRAY S.A.
24. Kompania Węglowa S.A. w Katowicach Zakład Informatyki i Telekomunikacji
25. ELTERIX S.A.
26. VATTENFALL IT POLAND Sp. z o.o.
27. INTERTEL Sp. z o.o.
28. Zarząd Morskiego Potu Gdynia S.A.
29. dataCOM S.A.
30. Katowicki Holding Węglowy S.A.
31. Centralny Ośrodek Informatyki Górnictwa S.A.
32. Spółdzielnia Telekomunikacyjna WIST
33. OPEN-NET S.A.
34. INFOCENTRUM Sp. z o.o., Centrum Informatyki i Telekomunikacji f-my Cegielski Poznań S.A.
35. Agencja Rozwoju Regionalnego ARREKS S.A.
36. Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowa ERTEL
37. Zakłady Azotowe Kędzierzyn S.A.
38. Przedsiębiorstwo Telekomunikacyjne TELGAM Sp. z o.o.
39. Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A.
40. Elektrownia Wodna Żarnowiec S.A.
41. Zakłady Mechaniczne BUMAR ŁĄBĘDY S.A.
42. PSE Południe sp. z o.o.
43. P.P.U.H. EL-CUK Irena Kożuch
44. Zakłady Koksownicze ZDZIESZOWICE Sp. z o.o.
45. EURON Sp. z o.o.
46. Multimedia Polska Sp. z o.o.
47. Lubelski Węgiel BOGDANKA
48. Zakłady Górniczo-Energetyczny JANINA
49. Korporacja Budowlana FADOM S.A.
50. Aster City sp. z o.o.
51. Firma Handlowo-Usługowa TEL-TECH TELEKOMUNIKACJA
52. ENTER-NET Paweł Gacka
53. Wojskowa Akademia Techniczna
54. Telewizja Kablowa DIPOL Sp. z o.o.
55. Kopalnia Węgla kamiennego KAZIMIERZ -JULIUSZ Sp. z o.o.
56. Plus48 s.c
57. ENTER NET PLUS Sp. z o.o.
58. TeleNet Brzesko S.A.
59. Elektrociepłownie Warszawskie S.A.
60. SAV Sp.z o.o.
61. StarNet Telecom Sp. z o.o.
Wnioski
Z dokonanej przez Urząd analizy wynika, iż cechy polskiego rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów potwierdzają tezę, iż rynek ten wymaga regulacji ex ante. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawiają w szczególności następujące względy:
wysokie i trwałe bariery wejścia na rynek o charakterze strukturalnym, przejawiające się przede wszystkim ekonomią skali i zakresu, sprawowaną kontrolą nad trudną do powielenia infrastrukturą, a także wysokimi kosztami utraconymi związanymi z podjęciem działalności na tym rynku;
brak tendencji do powstania na rynku efektywnej konkurencji, na co wskazują przede wszystkim trendy cen, stabilne udziały rynkowe funkcjonujących dostawców usług, niska penetracja rynku, a także brak w krótkookresowej perspektywie technologii, która mogłaby zminimalizować bariery wejścia na rynek;
niewystarczalność prawa konkurencji i moment w rozwoju tego rynku wskazujący na potrzebę działań regulacyjnych, jak również potrzeba pewności prawnej zarówno dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych, jak i dla konsumentów.