Irlandia ma odzyskać 13 mld euro od Apple - oficjalny komunikat Komisji Europejskiej

Komisja Europejska ustaliła, że Irlandia przyznała Apple nienależne korzyści podatkowe na kwotę do 13 mld euro. Takie działanie jest niezgodne z zasadami pomocy państwa, ponieważ pozwoliło Apple zapłacić znacznie niższe podatki niż te płacone przez inne przedsiębiorstwa. Irlandia musi teraz odzyskać niezgodną z prawem pomoc.

Oto treść oficjalnego komunikatu Komisji w tej sprawie:

Margrethe Vestager, komisarz odpowiedzialna za politykę konkurencji, powiedziała: „Państwa członkowskie nie mogą przyznawać korzyści podatkowych wybranym przedsiębiorstwom – jest to niezgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa.W wyniku postępowania wyjaśniającego Komisja ustaliła, że Irlandia przyznała firmie Apple nielegalne korzyści podatkowe, dzięki czemu przez wiele lat firma ta płaciła znacznie niższe podatki niż inne przedsiębiorstwa.Owo selektywne traktowanie podatkowe sprawiło, że w 2003 r. efektywna stawka podatku od przedsiębiorstw płacona przez Apple z tytułu dochodów w Europie wyniosła 1 proc. Do 2014 r. jej wysokość spadła do zaledwie 0,005 proc.”

W wyniku podjętego w czerwcu 2014 r. szczegółowego postępowania w zakresie pomocy państwa Komisja Europejska stwierdziła, że dwie interpretacje indywidualne prawa podatkowego wydane przez Irlandię w odniesieniu do Apple znacznie i w sztuczny sposób zaniżyły wielkość podatku odprowadzanego w Irlandii przez to przedsiębiorstwo od 1991 r. W odniesieniu do dwóch spółek należących do grupy Apple i zarejestrowanych w Irlandii (Apple Sales International oraz Apple Operations Europe) w interpretacjach indywidualnych zatwierdzono metodę określania dochodu podlegającego opodatkowaniu, która nie odpowiadała realiom gospodarczym: niemal wszystkie dochody ze sprzedaży odnotowane przez obie spółki były wewnętrznie przypisywane „siedzibom głównym”. Ocena Komisji pokazała, że owe „siedziby główne” istniały jedynie na papierze i nie były w stanie generować jakichkolwiek dochodów. Na mocy nieobowiązujących już przepisów szczegółowych irlandzkiego prawa podatkowego dochody przypisane „siedzibom głównym” nie były opodatkowane w żadnym państwie. W wyniku zastosowanej metody alokacji zysków, zatwierdzonej w interpretacjach indywidualnych od dochodów swojej spółki Apple Sales International firma Apple płaciła podatek, którego efektywna stawka obniżyła się z 1 proc. w 2003 r. do 0,005 proc. w 2014 r.

Takie oferowanie, na wybiórczych zasadach, korzyści podatkowych firmie Apple jest niezgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa, ponieważ zapewnia tej firmie znaczną przewagę w stosunku do innych przedsiębiorstw podlegających tym samym krajowym przepisom podatkowym. Komisja może nakazać odzyskanie niezgodnej z prawem pomocy państwa za okres dziesięciu lat poprzedzających pierwsze wezwanie do udzielenia informacji. W tym przypadku takie wezwanie Komisja wystosowała w 2013 r. Irlandia musi teraz odzyskać od Apple niezapłacone podatki za lata 2003–2014, na łączną kwotę do 13 mld euro, powiększoną o odsetki.

Warunki opodatkowania w Irlandii umożliwiły Apple uniknięcie płacenia podatków od niemal wszystkich dochodów ze sprzedaży jej produktów na całym jednolitym rynku UE. A to dlatego, że Apple zdecydowało się rejestrować całą swoją sprzedaż w Irlandii, a nie w krajach, gdzie produkty były faktycznie sprzedawane. Kwestie struktury podatkowej firmy wykraczają jednak poza kompetencje UE w zakresie kontroli pomocy państwa. Jeśli inne państwa członkowskie zażądałyby od Apple zapłacenia wyższych podatków od dochodów obu jej spółek należnych za ten sam okres na mocy ich krajowych przepisów podatkowych, kwota do odzyskania przez Irlandię uległaby zmniejszeniu.

Struktura podatkowa firmy Apple w Europie

Apple Sales International oraz Apple Operations Europe to dwie spółki zarejestrowane w Irlandii, należące w całości do grupy Apple i ostatecznie kontrolowane przez amerykańską spółkę dominującą Apple Inc. Posiadają prawa do własności intelektualnej firmy i mogą produkować i sprzedawać wyroby Apple'a poza terytorium Ameryki Północnej i Południowej na podstawie tzw. „porozumienia o podziale kosztów”, zawartego z Apple Inc. Zgodnie z tym porozumieniem Apple Sales International oraz Apple Operations Europe dokonują rocznych wpłat na rzecz Apple w Stanach Zjednoczonych na potrzeby finansowania działalności badawczej i rozwojowej firmy, prowadzonej w imieniu irlandzkich spółek w tym kraju. W 2011 r. odnośne wpłaty wyniosły około 2 mld dolarów i znacznie wzrosły w 2014 r. Rzeczone wpłaty, dokonywane głównie przez Apple Sales International, sfinansowały ponad połowę wysiłków badawczych grupy Apple w Stanach Zjednoczonych związanych z wytwarzaniem własności intelektualnej na całym świecie. Wydatki te potrąca się od dochodów rejestrowanych co roku w Irlandii przez Apple Sales International i Apple Operations Europe, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami.
Dochód Apple Sales International i Apple Operations Europe podlegający opodatkowaniu w Irlandii ustalany jest w oparciu o interpretację indywidualną prawa podatkowego wydaną przez Irlandię w 1991 r., którą w 2007 r. zastąpiła kolejna podobna interpretacja indywidualna. Wspomniana interpretacja przestała obowiązywać wraz ze zmianą struktur obu spółek w 2015 r.

Apple Sales International

Apple Sales International odpowiada za kupno produktów Apple'a od producentów sprzętu na całym świecie oraz za sprzedaż tych produktów w Europie (jak również na Bliskim Wschodzie, w Afryce i w Indiach). Firma Apple tak skonfigurowała swoje operacje sprzedaży w Europie, że według umowy klienci kupowali produkty od Apple Sales International w Irlandii, a nie od sprzedawców, od których klienci fizycznie nabywali produkty. W ten sposób cała sprzedaż i wszystkie z niej zyski były księgowane przez Apple bezpośrednio w Irlandii.
Wspomniane dwie interpretacje indywidualne wydane przez Irlandię dotyczyły wewnętrznego przydziału tych dochodów w ramach Apple Sales International (bez wnikania w szerszą strukturę operacji sprzedaży dokonywanej przez Apple w Europie). W szczególności zatwierdzono w nich podział dochodów do celów podatkowych w Irlandii: w ramach uzgodnionej metody większość dochodów była wewnętrznie przypisywana w ramach Apple Sales International „siedzibie głównej” poza Irlandią. Wspomniana „siedziba główna” nie była ulokowana w żadnym kraju, nie miała pracowników ani biur. Jej działalność polegała jedynie na sporadycznych posiedzeniach zarządu. Jedynie niewielka część dochodów spółki była przypisywana irlandzkiemu oddziałowi i objęta podatkiem w Irlandii. Pozostała przeważająca część dochodów była przypisywana „siedzibie głównej” i pozostawała nieopodatkowana.
W związku z tym jedynie mały odsetek dochodów Apple Sales International był opodatkowany w Irlandii, pozostałe zyski nie były objęte podatkiem w żadnym kraju. Dla przykładu: w 2011 r. (według danych ujawnionych w trakcie wysłuchań publicznych w Senacie Stanów Zjednoczonych) spółka Apple Sales International odnotowała zyski w wysokości 22 mld dolarów (ok. 16 mld euro[1]). Jednak zgodnie z wydaną interpretacją indywidualną zaledwie około 50 mln euro z tej kwoty podlegało opodatkowaniu w Irlandii; pozostałe 15,95 mld euro dochodów pozostało nieopodatkowane. Oznacza to, że w 2011 r. spółka zapłaciła w Irlandii mniej niż 10 mln euro podatku od przedsiębiorstw, a jej efektywna stawka podatkowa wyniosła ok. 0,05 proc. całkowitych dochodów rocznych. Wypracowane w kolejnych latach zyski Apple Sales International stale rosły, natomiast zyski podlegające opodatkowaniu w Irlandii na mocy indywidualnej interpretacji podatkowej – nie. Tym samym wspomniana efektywna stawka podatkowa spadła w 2014 r. do poziomu 0,005 proc.

Apple Operations Europe

Na podstawie tych samych interpretacji indywidualnych wydanych w 1991 r. i 2007 r. w tym samym okresie z tego samego systemu opodatkowania korzystała również spółka Apple Operations Europe. Spółka ta była odpowiedzialna za produkcję niektórych linii komputerów na potrzeby grupy. Większość dochodów spółki była również wewnętrznie przyporządkowywana „siedzibie głównej” i nie była nigdzie opodatkowana.

Ocena Komisji

Interpretacje indywidualne prawa podatkowego jako takie są zgodne z prawem. Są to pisma o braku zastrzeżeń wydawane przez organy podatkowe w celu wyjaśnienia danemu przedsiębiorstwu sposobu, w jaki obliczony zostanie nałożony na nie podatek lub wyjaśnienia stosowania szczególnych przepisów podatkowych.

Celem unijnej kontroli pomocy państwa jest zapewnienie, by państwa członkowskie nie udzielały wybranym przedsiębiorstwom korzystniejszych warunków opodatkowania niż warunki udzielane innym uczestnikom rynku m.in. za pomocą indywidualnych interpretacji podatkowych. Oznacza to, że w ramach spółek należących do danej grupy oraz poszczególnych oddziałów danej spółki zyski muszą być rozdzielane w sposób odzwierciedlający realia gospodarcze. Co za tym idzie, dystrybucja zysków powinna być podobna jak w przypadku porozumień zawieranych na warunkach handlowych pomiędzy niezależnymi przedsiębiorstwami (tzw. zasada ceny rynkowej).

Postępowanie Komisji w sprawie pomocy państwa dotyczyło w szczególności dwóch następujących po sobie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego wydanych przez Irlandię, w których zatwierdzono metodę wewnętrznego podziału dochodów w ramach dwóch irlandzkich spółek: Apple Sales International i Apple Operations Europe. W ramach postępowania Komisja oceniła, czy zatwierdzona metoda obliczania dochodu każdej ze spółek podlegającego opodatkowaniu w Irlandii dawała Apple nienależną korzyść, niezgodną z prawem w świetle unijnych zasad pomocy państwa.
Postępowanie Komisji ujawniło, że wydane przez Irlandię interpretacje indywidualne pozwoliły na sztuczny wewnętrzny podział dochodów w ramach obu spółek, który nie miał uzasadnienia w faktach ani uzasadnienia ekonomicznego. W wyniku tego większość dochodów ze sprzedaży wypracowanych przez spółkę Apple Sales International zostało przypisanych „siedzibie głównej”, która nie miała żadnych zdolności operacyjnych pozwalających jej zajmować się i zarządzać działalnością dystrybucyjną, ani żadną faktyczną działalnością. Jedynie irlandzki odział spółki miał możliwość generowania dochodów z handlu, tzn. z dystrybucji produktów firmy Apple. W związku z powyższym zyski ze sprzedaży osiągnięte przez Apple Sales International powinny były zostać zarejestrowane przez irlandzki oddział spółki i opodatkowane w Irlandii.

W „siedzibie głównej” nie zatrudniano pracowników, nie miała ona też własnych biur. Jedyna działalność, jaką można powiązać z „siedzibą główną”, ograniczała się do decyzji podejmowanych przez jej dyrektorów (z których wielu było zatrudnionych w pełnym wymiarze przez Apple Inc. jako członkowie kadry zarządzającej) w odniesieniu do podziału dywidendy, ustaleń administracyjnych i zarządzania środkami pieniężnymi. Działania te generowały zyski w postaci odsetek, które w ocenie Komisji są jedynym rodzajem zysku, jaki może być przypisany „siedzibom głównym”.
Podobnie jedynie irlandzki odział spółki miał możliwość generowania dochodów z handlu, tzn. z produkcji niektórych linii komputerów na potrzeby grupy Apple. W związku z powyższym zyski ze sprzedaży osiągnięte przez Apple Operations Europe powinny były zostać zarejestrowane przez irlandzki oddział spółki i opodatkowane w Irlandii.

Na podstawie powyższych ustaleń Komisja stwierdziła, że wydane przez Irlandię interpretacje zatwierdziły rozwiązanie, zgodnie z którym zyski ze sprzedaży wypracowane przez Apple Sales International oraz Apple Operations Europe zostały sztucznie przypisane „siedzibom głównym”, gdzie nie zostały opodatkowane. Interpretacje indywidualne umożliwiły zatem firmie Apple płacenie znacznie niższych podatków niż podatki odprowadzane przez inne przedsiębiorstwa, co jest niezgodne z prawem w świetle unijnych zasad pomocy państwa.
Decyzja Komisji nie kwestionuje ogólnego systemu podatkowego Irlandii, ani stawki podatku od przedsiębiorstw obowiązującej w tym państwie.
Co więcej, sama struktura podatkowa Apple w Europie oraz kwestia tego, czy zyski można było rejestrować w państwach, gdzie faktycznie dokonywano sprzedaży, nie należą do zagadnień podlegających unijnym zasadom pomocy państwa. Gdyby jednak zyski były rejestrowane w innych państwach, mogłoby to wpłynąć na kwotę, jaką ma odzyskać Irlandia.

Odzyskanie środków

Unijne zasady pomocy państwa wymagają, aby niezgodna z prawem pomoc państwa została odzyskana, co służy usunięciu zakłóceń konkurencji wywołanych przez taką pomoc. Unijne zasady pomocy państwa nie nakładają żadnych grzywien, a odzyskanie środków nie stanowi kary dla danego przedsiębiorstwa. Przywraca jedynie traktowanie na równi z innymi przedsiębiorstwami.

W swojej decyzji Komisja określiła metodę, zgodnie z którą obliczyła wartość nienależnej przewagi konkurencyjnej przyznanej Apple. A mianowicie: Irlandia musi przypisać każdemu z oddziałów wszystkie zyski ze sprzedaży, przypisane poprzednio pośrednio „siedzibom głównym” Apple Sales International oraz Apple Operations Europe, a następnie zastosować do nich należny podatek od przedsiębiorstw. W decyzji nie postawiono wymogu, aby realokować dochód w postaci odsetek obu spółek, który można powiązać z działalnością „siedziby głównej”.

Komisja może nakazać odzyskanie niezgodnej z prawem pomocy państwa jedynie za okres 10 lat poprzedzających pierwsze wezwanie do udzielenia informacji. W tym przypadku takie wezwanie Komisja wystosowała w 2013 r. Irlandia musi zatem odzyskać od Apple niezapłacony podatek za okres od 2003 r. na łączną kwotę do 13 mld euro, powiększoną o odsetki. Około 50 mln euro nieuiszczonych podatków związanych jest z nieprawidłowym przypisaniem dochodów „siedzibie głównej” Apple Operations Europe. Pozostała kwota wynika z nieprawidłowego przypisania dochodów „siedzibie głównej” Apple Sales International. Okres, którego dotyczy odzyskanie środków, kończy się w 2014 r., ponieważ w 2015 r. zmieniła się struktura firmy Apple w Irlandii, w związku z czym przestała obowiązywać interpretacja indywidualna z 2007 r.

Kwota niezapłaconych podatków do odzyskania przez irlandzkie organy podatkowe byłaby niższa, jeśli inne państwa członkowskie zażądałyby od Apple zapłacenia wyższych podatków od dochodów obu jej spółek należnych za ten sam okres. Miałoby to miejsce, gdyby państwa te uznały, w świetle informacji ujawnionych w trakcie postępowania Komisji, że ryzyko handlowe, sprzedaż i inna działalność firmy Apple powinny zostać zarejestrowane w ich jurysdykcji podatkowej. Dochód Apple Sales International podlegający opodatkowaniu w Irlandii byłby bowiem niższy, gdyby zyski spółki były zarejestrowane i opodatkowane nie w Irlandii, lecz w innych państwach.

Kwota niezapłaconych podatków do odzyskania przez irlandzkie organy podatkowe, uległaby również zmniejszeniu, gdyby władze Stanów Zjednoczonych zażądały od firmy zapłacenia za ten sam okres wyższych kwot na rzecz jej spółki dominującej w USA na potrzeby finansowania działalności badawczej i rozwojowej. Działalność ta jest prowadzona w imieniu Apple Sales International oraz Apple Operations Europe przez Apple w USA. Obie spółki wpłacają już z tego tytułu roczne kwoty.
Wszystkie decyzje Komisji podlegają kontroli unijnych sądów. Państwo członkowskie zobowiązane jest odzyskać nielegalną pomoc państwa, nawet jeśli zdecyduje się odwołać od decyzji Komisji. W takim wypadku może np. zdeponować odzyskane środki na rachunku powierniczym do czasu zakończenia postępowania sądowego.

Kontekst

Od czerwca 2013 r. Komisja prowadzi postępowanie w sprawie praktyk w zakresie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego wydawanych przez państwa członkowskie. W grudniu 2014 r. rozszerzyła zakres tego badania na wszystkie państwa członkowskie. W październiku 2015 r. Komisja ustaliła, że Luksemburg i Niderlandy przyznały selektywne korzyści podatkowe, odpowiednio, przedsiębiorstwu Fiat i przedsiębiorstwu Starbucks. W styczniu 2016 r. Komisja stwierdziła, że korzyści podatkowe przyznane przez Belgię na wybiórczych zasadach co najmniej 35 spółkom międzynarodowym, głównie z UE, w ramach jej systemu opodatkowania nadmiernych zysków jest nielegalny i niezgodny z zasadami pomocy państwa. Komisja prowadzi obecnie dwa szczegółowe postępowania wyjaśniające w związku z interpretacjami indywidualnymi wydanymi przez Luksemburg, które również budzą zastrzeżenia w odniesieniu do pomocy państwa i dotyczą przedsiębiorstwAmazon oraz McDonald's.

Komisja realizuje dalekosiężną strategię na rzecz sprawiedliwego opodatkowania i większej przejrzystości. W ostatnim czasie odnotowała duże postępy w tym zakresie. W następstwie przedstawionego przez nią w marcu 2015 r. wniosku w sprawie przejrzystości podatkowej państwa członkowskie już w październiku 2015 r. osiągnęły porozumienie polityczne dotyczące automatycznej wymiany informacji na temat interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. Przepisy te pozwolą zapewnić większy stopień przejrzystości i będą przeciwdziałać wykorzystywaniu interpretacji indywidualnych do nadużyć podatkowych. W czerwcu 2015 r. Komisja przedstawiła plan działania na rzecz sprawiedliwego i wydajnego opodatkowania, obejmujący szereg inicjatyw mających stworzyć bardziej sprawiedliwe i wydajne warunki opodatkowania przedsiębiorstw w UE. Do najważniejszych jego elementów należą ramy prawne gwarantujące, że podatki będą odprowadzane w miejscu, gdzie faktycznie wypracowywane są zyski, oraz strategia na rzecz wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych. Ta ostatnia jest ponowną inicjatywą Komisji i oczekuje się, że nowy wniosek w tej sprawie zostanie przedstawiony jeszcze w tym roku. Dnia 27 stycznia br. Komisja uruchomiła również pakiet inicjatyw na rzecz zwalczania unikania opodatkowania przez przedsiębiorstwa w Unii i na całym świecie W wyniku tego państwa członkowskie zgodziły się na usunięcie w krajowych przepisach najczęściej występujących luk prawnych umożliwiających unikanie opodatkowania oraz na rozszerzenie zakresu automatycznej wymiany informacji o sprawozdawczości w podziale na kraje w odniesieniu do istotnych z podatkowego punktu widzenia informacji finansowych przedsiębiorstw międzynarodowych. Przedstawiono również wniosek w sprawie upubliczniania niektórych informacji tego typu. Wszystkim tym działaniom przyświeca zasada, zgodnie z którą wszystkie przedsiębiorstwa, niezależnie od swojej wielkości, muszą odprowadzać podatek w miejscu, w którym generują zyski.